1 And seeing the multitudes, he went up into a mountain: and when he was set, his disciples came unto him:
1 At pagkakita sa mga karamihan, ay umahon siya sa bundok: at pagkaupo niya, ay nagsilapit sa kaniya ang kaniyang mga alagad:
1 Ug sa ginatan-aw niya ang mga panon sa mga katawohan mitungas siya sa bukid, ug sa nakalingkod siya, mingduol kaniya ang iyang mga tinon-an.
2 And he opened his mouth, and taught them, saying,
2 At binuka niya ang kaniyang bibig at tinuruan sila, na sinasabi,
2 Ug sa pagbuka niya sa iyang baba, iyang gitudloan sila nga nagaingon:
3 Blessed are the poor in spirit: for theirs is the kingdom of heaven.
3 Mapapalad ang mga mapagpakumbabang-loob: sapagka't kanila ang kaharian ng langit.
3 Bulahan ang mga kabus sa espiritu, kay ila ang gingharian sa mga langit.
4 Blessed are they that mourn: for they shall be comforted.
4 Mapapalad ang nangahahapis: sapagka't sila'y aaliwin.
4 Bulahan ang mga nagmasulub-on, kay sila pagalipayon.
5 Blessed are the meek: for they shall inherit the earth.
5 Mapapalad ang maaamo: sapagka't mamanahin nila ang lupa.
5 Bulahan ang mga maaghop, kay sila magapanunod sa yuta.
6 Blessed are they which do hunger and thirst after righteousness: for they shall be filled.
6 Mapapalad ang nangagugutom at nangauuhaw sa katuwiran: sapagka't sila'y bubusugin.
6 Bulahan ang mga gigutom ug giuhaw sa katarungan, kay sila pagabusgon.
7 Blessed are the merciful: for they shall obtain mercy.
7 Mapapalad ang mga mahabagin: sapagka't sila'y kahahabagan.
7 Bulahan ang mga maloloy-on, kay sila makadawat ug kalooy.
8 Blessed are the pure in heart: for they shall see God.
8 Mapapalad ang mga may malinis na puso: sapagka't makikita nila ang Dios.
8 Bulahan ang mga maputli ug kasingkasing, kay sila makakita sa Dios.
9 Blessed are the peacemakers: for they shall be called the children of God.
9 Mapapalad ang mga mapagpayapa: sapagka't sila'y tatawaging mga anak ng Dios.
9 Bulahan ang mga makigdaiton, kay sila paganganlan mga anak sa Dios.
10 Blessed are they which are persecuted for righteousness' sake: for theirs is the kingdom of heaven.
10 Mapapalad ang mga pinaguusig dahil sa katuwiran: sapagka't kanila ang kaharian ng langit.
10 Bulahan ang mga ginalutos tungod sa katarungan, kay ila ang gingharian sa langit.
11 Blessed are ye, when men shall revile you, and persecute you, and shall say all manner of evil against you falsely, for my sake.
11 Mapapalad kayo pagka kayo'y inaalimura, at kayo'y pinaguusig, at kayo'y pinagwiwikaan ng sarisaring masama na pawang kasinungalingan, dahil sa akin.
11 Bulahan kamo kong kamo pagapalabilabihan, ug pagalutoson, ug kong pagaingnon kamo sa lonlon kadautan ug pamakak batok kaninyo tungod kanako.
12 Rejoice, and be exceeding glad: for great is your reward in heaven: for so persecuted they the prophets which were before you.
12 Mangagalak kayo, at mangagsayang totoo: sapagka't malaki ang ganti sa inyo sa langit: sapagka't gayon din ang kanilang pagkausig sa mga propeta na nangauna sa inyo.
12 Managmaya ug managlipay kamo, kay ang inyong balus daku didto sa mga langit; kay sa ingon niini ginalutos nila ang mga manalagna nga mga nanghiuna kaninyo.
13 Ye are the salt of the earth: but if the salt have lost his savour, wherewith shall it be salted? it is thenceforth good for nothing, but to be cast out, and to be trodden under foot of men.
13 Kayo ang asin ng lupa: nguni't kung ang asin ay tumabang, ay ano ang ipagpapaalat? wala nang ano pa mang kabuluhan, kundi upang itapon sa labas at yurakan ng mga tao.
13 Kamo mao ang asin sa yuta, apan kong ang asin motab-ang, unsa pa may iasin? Dili na magapulos, kondili igasalibay sa gawas, ug pagatumban sa mga tawo.
14 Ye are the light of the world. A city that is set on an hill cannot be hid.
14 Kayo ang ilaw ng sanglibutan. Ang isang bayan na natatayo sa ibabaw ng isang bundok ay hindi maitatago.
14 Kamo mao ang suga sa kalibutan. Ang lungsod nga nahamutang sa ibabaw sa usa ka bukid, dili masalipdan.
15 Neither do men light a candle, and put it under a bushel, but on a candlestick; and it giveth light unto all that are in the house.
15 Hindi rin nga pinaniningasan ang isang ilawan, at inilalagay sa ilalim ng isang takalan, kundi sa talagang lalagyan ng ilaw; at lumiliwanag sa lahat ng nangasa bahay.
15 Ang mga tawo magadagkut ug lamparahan, dili aron ibutang sa ilalum sa taksanan, kondili sa ibabaw sa tangkawan, ug kini magaiwag sa tanan nga anaa sa balay.
16 Let your light so shine before men, that they may see your good works, and glorify your Father which is in heaven.
16 Lumiwanag na gayon ang inyong ilaw sa harap ng mga tao; upang mangakita nila ang inyong mabubuting gawa, at kanilang luwalhatiin ang inyong Ama na nasa langit.
16 Sa ingon niana, iiwag ninyo ang inyong suga sa atubangan sa mga tawo, aron hikit-an nila ang inyong mga buhat nga maayo, ug pagahimayaon nila ang inyong Amahan nga atua sa langit.
17 Think not that I am come to destroy the law, or the prophets: I am not come to destroy, but to fulfil.
17 Huwag ninyong isiping ako'y naparito upang sirain ang kautusan o ang mga propeta: ako'y naparito hindi upang sirain, kundi upang ganapin.
17 Dili kamo maghunahuna nga ako mianhi sa pagbungkag sa Kasugoan, kun sa mga Manalagna; wala ako moanhi sa pagbungkag, kondili aron sa pagtuman.
18 For verily I say unto you, Till heaven and earth pass, one jot or one tittle shall in no wise pass from the law, till all be fulfilled.
18 Sapagka't katotohanang sinasabi ko sa inyo, Hanggang sa mangawala ang langit at ang lupa, ang isang tuldok o isang kudlit, sa anomang paraan ay hindi mawawala sa kautusan, hanggang sa maganap ang lahat ng mga bagay.
18 Kay sa pagkamatuod nagaingon ako kaninyo, nga hangtud nga mahanaw ang langit ug yuta, walay pagasayloan sa Kasugoan bisan usa ka kudlit, bisan usa ka tulpok hangtud nga ang tanan matuman sa hingpit.
19 Whosoever therefore shall break one of these least commandments, and shall teach men so, he shall be called the least in the kingdom of heaven: but whosoever shall do and teach them, the same shall be called great in the kingdom of heaven.
19 Kaya't ang sinomang sumuway sa isa sa kaliitliitang mga utos na ito, at ituro ang gayon sa mga tao, ay tatawaging kaliitliitan sa kaharian ng langit: datapuwa't ang sinomang gumanap at ituro, ito'y tatawaging dakila sa kaharian ng langit.
19 Tungod niini bisan kinsa nga magalapas sa usa niining mga sugo nga labing diyutay, ug magatudlo sa mga tawo sa ingon, paganganlan nga labing diyutay sa gingharian sa langit; apan bisan kinsa ang magatuman ug magapanudlo kanila, kini paganganlan nga daku sa gingharian sa langit.
20 For I say unto you, That except your righteousness shall exceed the righteousness of the scribes and Pharisees, ye shall in no case enter into the kingdom of heaven.
20 Sapagka't sinasabi ko sa inyo, na kung hindi hihigit ang inyong katuwiran sa katuwiran ng mga eskriba at mga Fariseo, sa anomang paraan ay hindi kayo magsisipasok sa kaharian ng langit.
20 Kay nagaingon ako kaninyo, nga kong ang inyong pagkamatarung dili molabaw sa ila sa mga escriba ug mga Fariseo, dili gayud kamo makasulod sa gingharian sa langit.
21 Ye have heard that it was said by them of old time, Thou shalt not kill; and whosoever shall kill shall be in danger of the judgment:
21 Narinig ninyo na sinabi sa mga tao sa una, Huwag kang papatay; at ang sinomang pumatay ay mapapasa panganib sa kahatulan:
21 Hingdunggan ninyo nga ginaingon sa mga karaan: Dili ka magpatay; ug bisan kinsa nga magapatay, mahiagum sa paghukom.
22 But I say unto you, That whosoever is angry with his brother without a cause shall be in danger of the judgment: and whosoever shall say to his brother, Raca, shall be in danger of the council: but whosoever shall say, Thou fool, shall be in danger of hell fire.
22 Datapuwa't sinasabi ko sa inyo, na ang bawa't mapoot sa kaniyang kapatid ay mapapasa panganib sa kahatulan; at ang sinomang magsabi sa kaniyang kapatid, Raca, ay mapapasa panganib sa Sanedrin; at ang sinomang magsabi, Ulol ka, ay mapapasa panganib sa impierno ng apoy.
22 Apan ako magaingon kaninyo, nga ang tanang magapanuyo sa iyang igsoon sa walay hinungdan mahiagum sa paghukom; ug bisan kinsang mag-ingon sa iyang igsoon: Kwanggol; mahiagum sa Sanhedrin; ug bisan kinsang mag-ingon, Buang ka, mahiagum sa infierno sa kalayo.
23 Therefore if thou bring thy gift to the altar, and there rememberest that thy brother hath ought against thee;
23 Kaya't kung inihahandog mo ang iyong hain sa dambana, at doo'y maalaala mo na ang iyong kapatid ay mayroong anomang laban sa iyo,
23 Busa kong magdala ka sa imong halad sa halaran ug diha mahinumdum ikaw nga ang imong igsoon adunay diyutay nga butang batok kanimo,
24 Leave there thy gift before the altar, and go thy way; first be reconciled to thy brother, and then come and offer thy gift.
24 Iwan mo roon sa harap ng dambana ang hain mo, at yumaon ka ng iyong lakad, makipagkasundo ka muna sa iyong kapatid, at kung magkagayon ay magbalik ka at ihandog mo ang iyong hain.
24 Biyai diha ang imong halad sa atubangan sa halaran, ug lumakaw ka, pagpakig-uli una sa imong igsoon, ug unya moduol ka ug ihalad ang imong halad.
25 Agree with thine adversary quickly, whiles thou art in the way with him; lest at any time the adversary deliver thee to the judge, and the judge deliver thee to the officer, and thou be cast into prison.
25 Makipagkasundo ka agad sa iyong kaalit, samantalang ikaw ay kasama niya sa daan; baka ibigay ka ng kaalit mo sa hukom, at ibigay ka ng hukom sa punong kawal, at ipasok ka sa bilangguan.
25 Magpakig-uyon ka gilayon sa imong kaaway samtang ginakuyog mo pa siya sa dalan; tingali kong igatugyan ikaw sa imong kaaway sa maghuhukom, ug ang maghuhukom magatugyan kanimo ngadto sa iyang sulogoon, ug igasulod ikaw sa bilanggoan.
26 Verily I say unto thee, Thou shalt by no means come out thence, till thou hast paid the uttermost farthing.
26 Katotohanang sinasabi ko sa iyo, Hindi ka aalis doon sa anomang paraan, hanggang hindi mo mapagbayaran ang katapustapusang beles.
26 Sa pagkamatuod nagaingon ako kanimo, nga dili ka gayud makagula didto, hangtud nga imong mabayran ang katapusan nga diyut.
27 Ye have heard that it was said by them of old time, Thou shalt not commit adultery:
27 Narinig ninyong sinabi, Huwag kang mangangalunya:
27 Hingdunggan ninyo nga ginaingon sa mga karaan: Dili ka manapaw.
28 But I say unto you, That whosoever looketh on a woman to lust after her hath committed adultery with her already in his heart.
28 Datapuwa't sinasabi ko sa inyo, na ang bawa't tumingin sa isang babae na taglay ang masamang hangad ay nagkakasala, na ng pangangalunya sa kaniyang puso.
28 Apan ako nagaingon kaninyo, nga tanan kadtong nagatan-aw sa usa ka babaye sa pagkaibog kaniya, nakapanapaw na kaniya sa iyang kasingkasing.
29 And if thy right eye offend thee, pluck it out, and cast it from thee: for it is profitable for thee that one of thy members should perish, and not that thy whole body should be cast into hell.
29 At kung ang kanan mong mata ay nakapagpapatisod sa iyo, ay dukitin mo, at iyong itapon: sapagka't may mapapakinabang ka pa na mawala ang isa sa mga sangkap ng iyong katawan, at huwag ang buong katawan mo ay mabulid sa impierno.
29 Ug kong ang imong mata nga too mao ang kahigayonan sa imong pagpakasala, luska ug ipahilayo kanimo; kay maayo pa kanimo nga ang usa ka bahin sa imong lawas mawala, ug dili nga ang tibook mong lawas igahulog sa infierno.
30 And if thy right hand offend thee, cut it off, and cast it from thee: for it is profitable for thee that one of thy members should perish, and not that thy whole body should be cast into hell.
30 At kung ang kanan mong kamay ay nakapagpapatisod sa iyo, ay putulin mo, at iyong itapon: sapagka't may mapapakinabang ka pa na mawala ang isa sa mga sangkap ng iyong katawan, at huwag ang buong katawan mo ay mapasa impierno.
30 Ug kong ang imong kamot nga too mao ang kahigayonan sa imong pagpakasala, putla ug ipahilayo kanimo; kay maayo pa kanimo nga usa ka bahin sa imong lawas mawagtang, ug dili ang tibook mong lawas igahulog sa infierno.
31 It hath been said, Whosoever shall put away his wife, let him give her a writing of divorcement:
31 Sinabi rin naman, Ang sinomang lalake na ihiwalay na ang kaniyang asawa, ay bigyan niya siya ng kasulatan ng paghihiwalay:
31 Giingon usab: Bisan kinsa ang magabiya sa iyang asawa, magahatag kaniya ug sulat sa pakigbulag.
32 But I say unto you, That whosoever shall put away his wife, saving for the cause of fornication, causeth her to commit adultery: and whosoever shall marry her that is divorced committeth adultery.
32 Datapuwa't sinasabi ko sa inyo, na ang sinomang lalake na ihiwalay ang kaniyang asawa, liban na lamang kung sa pakikiapid ang dahil, ay siya ang sa kaniya'y nagbibigay kadahilanan ng pangangalunya: at ang sinomang magasawa sa kaniya kung naihiwalay na siya ay nagkakasala ng pangangalunya.
32 Apan ako nagaingon kaninyo, nga tanan kadtong magabiya sa iyang asawa, gawas kong maoy hinungdan ang pagpakighilawas, iyang ginapapanapaw siya, ug ang mangasawa sa usa ka biniyaan, nagapanapaw.
33 Again, ye have heard that it hath been said by them of old time, Thou shalt not forswear thyself, but shalt perform unto the Lord thine oaths:
33 Bukod sa rito'y inyong narinig na sinabi sa mga tao sa una, Huwag kang manunumpa ng di katotohanan, kundi tutupdin mo sa Panginoon ang iyong mga sumpa:
33 Hingdunggan usab ninyo nga ginaingon sa mga karaan: Dili ka manumpa sa bakak, kondili pagatumanon mo sa Ginoo ang imong mga panumpa.
34 But I say unto you, Swear not at all; neither by heaven; for it is God's throne:
34 Datapuwa't sinasabi ko sa inyo, Huwag ninyong ipanumpa ang anoman; kahit ang langit, sapagka't siyang luklukan ng Dios;
34 Apan ako nagaingon kaninyo, nga sa bisan unsa nga pagkaagi dili gayud kamo manumpa; bisan tungod sa langit, kay mao ang lingkoranan sa Dios;
35 Nor by the earth; for it is his footstool: neither by Jerusalem; for it is the city of the great King.
35 Kahit ang lupa, sapagka't siyang tungtungan ng kaniyang mga paa; kahit ang Jerusalem, sapagka't siyang bayan ng dakilang Hari.
35 Bisan tungod sa yuta, kay mao ang tungtunganan sa iyang mga tiil; bisan tungod sa Jerusalem, kay mao ang lungsod sa daku nga Hari;
36 Neither shalt thou swear by thy head, because thou canst not make one hair white or black.
36 Kahit man ang ulo mo ay huwag mong ipanumpa, sapagka't hindi ka makagagawa ng isang buhok na maputi o maitim.
36 Bisan tungod sa imong ulo dili ka manumpa, kay dili ikaw arang makapaputi kun makapaitum sa bisan usa lamang ka buhok.
37 But let your communication be, Yea, yea; Nay, nay: for whatsoever is more than these cometh of evil.
37 Datapuwa't ang magiging pananalita ninyo'y, Oo, oo; Hindi, hindi; sapagka't ang humigit pa rito ay buhat sa masama.
37 Apan ang inyong pagsulti ingnon niini: Oo, oo; dili, dili; kay bisan unsa nga lapas na niini, iya na sa dautan.
38 Ye have heard that it hath been said, An eye for an eye, and a tooth for a tooth:
38 Narinig ninyong sinabi, Mata sa mata, at ngipin sa ngipin:
38 Hingdunggan ninyo nga ginaingon sa mga karaan: Ang mata baslan ug mata, ug ang ngipon baslan ug ngipon;
39 But I say unto you, That ye resist not evil: but whosoever shall smite thee on thy right cheek, turn to him the other also.
39 Datapuwa't sinasabi ko sa inyo, Huwag kayong makilaban sa masamang tao: kundi sa sinomang sa iyo'y sumampal sa kanan mong pisngi, iharap mo naman sa kaniya ang kabila.
39 Apan ako nagaingon kaninyo, nga dili kamo magbatok sa dautan; kondili hinoon bisan kinsa nga mosagpa kanimo sa aping nga too, itaon usab kaniya ang pikas.
40 And if any man will sue thee at the law, and take away thy coat, let him have thy cloke also.
40 At sa magibig na ikaw ay ipagsakdal, at kunin sa iyo ang iyong tunika, ay iwan mo rin naman sa kaniya ang iyong balabal.
40 Ug kong kinsa ang buot makigburuka kanimo, ug magakuha kanimo sa imong bisti, ihatag usab kaniya ang imong kupo.
41 And whosoever shall compel thee to go a mile, go with him twain.
41 At sa sinomang pipilit sa iyo na ikaw ay lumakad ng isang milya, ay lumakad ka ng dalawang milya na kasama niya.
41 Ug bisan kinsa ang magpugos kanimo sa pagpalakaw ug usa ka milla, ubani siya sa duha.
42 Give to him that asketh thee, and from him that would borrow of thee turn not thou away.
42 Bigyan mo ang sa iyo'y humihingi, at huwag mong talikdan ang sa iyo'y nangungutang.
42 Hatagi ang nagapangayo kanimo, ug ang buot maghulam kanimo ayaw pagtalikdi.
43 Ye have heard that it hath been said, Thou shalt love thy neighbour, and hate thine enemy.
43 Narinig ninyong sinabi, Iibigin mo ang iyong kapuwa, at kapopootan mo ang iyong kaaway:
43 Hingdunggan ninyo nga ginaingon: Higugmaon mo ang imong isigkatawo, ug pagadumtan mo ang imong kaaway.
44 But I say unto you, Love your enemies, bless them that curse you, do good to them that hate you, and pray for them which despitefully use you, and persecute you;
44 Datapuwa't sinasabi ko sa inyo, Ibigin ninyo ang inyong mga kaaway, at idalangin ninyo ang sa inyo'y nagsisiusig;
44 Apan ako nagaingon kaninyo: Higugmaon ninyo ang inyong mga kaaway, panalanginan ninyo ang naga-panghimaraut kaninyo, buhata ang maayo sa mga nagadumot kaninyo, ug pag-ampo kamo alang sa mga nagabuhat kaninyo sa dautan ug nagalutos kaninyo.
45 That ye may be the children of your Father which is in heaven: for he maketh his sun to rise on the evil and on the good, and sendeth rain on the just and on the unjust.
45 Upang kayo'y maging mga anak ng inyong Ama na nasa langit: sapagka't pinasisikat niya ang kaniyang araw sa masasama at sa mabubuti, at nagpapaulan sa mga ganap at sa mga hindi ganap.
45 Aron mangahimo kamo nga mga anak sa inyong Amahan nga atua sa langit, kay ginapasubang niya ang iyang adlaw ibabaw sa mga dautan ug ibabaw sa mga maayo, nagapaulan siya sa mga matarung ug sa mga dili matarung.
46 For if ye love them which love you, what reward have ye? do not even the publicans the same?
46 Sapagka't kung kayo'y iibig sa nangagsisiibig lamang sa inyo, ano ang ganti na inyong kakamtin? hindi baga gayon din ang ginagawa ng mga maniningil ng buwis?
46 Kay kong kamo mahigugma sa mga nahigugma kaninyo, unsa ang balus nga inyong pagadawaton? Wala ba magbuhat usab sa ingon niana ang mga maniningil sa buhis?
47 And if ye salute your brethren only, what do ye more than others? do not even the publicans so?
47 At kung ang mga kapatid lamang ninyo ang inyong babatiin, ano ang kalabisan ng inyong ginagawa? hindi baga gayon din ang ginagawa ng mga Gentil?
47 Ug kong kamo magpangomusta sa inyong mga igsoon lamang, unsa ang ginabuhat ninyo nga labaw kay sa ginabuhat sa uban? Wala ba magabuhat sa ingon usab ang mga Gentil?
48 Be ye therefore perfect, even as your Father which is in heaven is perfect.
48 Kayo nga'y mangagpakasakdal, na gaya ng inyong Ama sa kalangitan na sakdal.
48 Busa mamahingpit kamo, ingon nga hingpit ang inyong Amahan nga langitnon.
No comments:
Post a Comment