1 Now a certain man was sick, named Lazarus, of Bethany, the town of Mary and her sister Martha.
1 Noon ay mayroong isang tao na maysakit, si Lazaro na taga-Betania, ang nayon nina Maria at Marta na kanyang mga kapatid.
1 Karon ang usa ka tawo nga nagsakit, nga ginganlan og Lazaro, taga-Betania, ang lungsod ni Maria ug sa iyang babayeng igsoon nga si Marta.
2 (It was that Mary which anointed the Lord with ointment, and wiped his feet with her hair, whose brother Lazarus was sick.)
2 Si Maria ang siyang nagbuhos sa Panginoon ng pabango, at pinunasan ang mga paa nito ng kanyang buhok. Ang kanyang kapatid na si Lazaro ay may sakit.
2 (Kini mao kadtong Maria nga midihog sa Ginoo ginamit ang pahumot nga haplas, ug mipahid sa iyang mga tiil ginamit ang iyang buhok, kang kinsang lalaking igsoon nga si Lazaro nagsakit.)
3 Therefore his sisters sent unto him, saying, Lord, behold, he whom thou lovest is sick.
3 Kaya't ang magkapatid na babae ay nagbalita kay Jesus, "Panginoon, siya na iyong minamahal ay may sakit."
3 Busa ang iyang babayeng mga igsoon mipasugo ngadto kaniya, nga nagaingon, Ginoo, tan-awa, siya kinsa imo nga gihigugma nagsakit.
4 When Jesus heard that, he said, This sickness is not unto death, but for the glory of God, that the Son of God might be glorified thereby.
4 Ngunit nang ito ay marinig ni Jesus ay sinabi niya, "Ang sakit na ito'y hindi tungo sa kamatayan, kundi para sa ikaluluwalhati ng Diyos, upang ang Anak ng Diyos ay luwalhatiin sa pamamagitan nito."
4 Sa diha nga si Jesus nakadungog niana, siya miingon, Kini nga sakit dili ngadto sa kamatayon, apan alang sa kahimayaan sa Dios, aron ang Anak sa Dios mahimaya pinaagi niini.
5 Now Jesus loved Martha, and her sister, and Lazarus.
5 Mahal nga ni Jesus si Marta, at ang kanyang kapatid na babae, at si Lazaro.
5 Karon si Jesus nahigugma ni Marta, ug sa iyang babayeng igsoon, ug ni Lazaro.
6 When he had heard therefore that he was sick, he abode two days still in the same place where he was.
6 Nang mabalitaan niya na si Lazaro ay may sakit, siya'y nanatili ng dalawang araw pa sa dating lugar na kinaroroonan niya.
6 Busa sa diha nga siya nakadungog nga siya nagsakit, siya mipabilin og duha pa ka adlaw diha sa sama nga dapit diin didto siya.
7 Then after that saith he to his disciples, Let us go into Judaea again.
7 Pagkatapos nito ay sinabi niya sa mga alagad, "Pumunta tayong muli sa Judea."
7 Unya human niana nagaingon siya ngadto sa iyang mga tinun-an, Mangadto kita ngadto sa Judea pag-usab.
8 His disciples say unto him, Master, the Jews of late sought to stone thee; and goest thou thither again?
8 Sinabi sa kanya ng mga alagad, "Rabi, ngayo'y pinagsisikapan kang batuhin ng mga Judio, at muli kang pupunta roon?"
8 Ang iyang mga tinun-an nag-ingon ngadto kaniya, Magtutudlo, ang mga Judeo niining ulahi naningkamot sa pagbato kanimo; ug moadto ba ikaw didto pag-usab?
9 Jesus answered, Are there not twelve hours in the day? If any man walk in the day, he stumbleth not, because he seeth the light of this world.
9 Sumagot si Jesus, "Hindi ba ang maghapon ay may labindalawang oras? Ang lumalakad samantalang araw ay hindi natitisod, sapagkat nakikita niya ang ilaw ng sanlibutang ito.
9 Si Jesus mitubag, Dili ba adunay napulo ug duha ka takna diha sa adlawan? Kon si bisan kinsa nga tawo maglakaw diha sa adlawan, siya dili mapandol, tungod kay siya nakakita sa kahayag niini nga kalibotan.
10 But if a man walk in the night, he stumbleth, because there is no light in him.
10 Ngunit ang taong lumalakad samantalang gabi ay natitisod, sapagkat wala sa kanya ang ilaw.
10 Apan kon ang usa ka tawo maglakaw diha sa kagabhion, siya mapandol, tungod kay walay kahayag diha kaniya.
11 These things said he: and after that he saith unto them, Our friend Lazarus sleepeth; but I go, that I may awake him out of sleep.
11 Pagkatapos nito'y sinabi niya sa kanila, "Si Lazaro na ating kaibigan ay natutulog, ngunit ako'y pupunta roon, upang gisingin siya."
11 Kini nga mga butang gisulti niya: ug human niana siya nagaingon ngadto kanila, Ang atong higala nga si Lazaro nagakatulog; apan ako moadto, aron nga ako makapukaw kaniya gikan sa pagkatulog.
12 Then said his disciples, Lord, if he sleep, he shall do well.
12 Sinabi ng mga alagad sa kanya, "Panginoon, kung siya'y natutulog, siya'y gagaling."
12 Unya miingon ang iya nga mga tinun-an, Ginoo, kon siya natulog, siya mamaayo.
13 Howbeit Jesus spake of his death: but they thought that he had spoken of taking of rest in sleep.
13 Subalit ang sinasabi ni Jesus ay tungkol sa pagkamatay ni Lazaro, subalit inakala nila na ang tinutukoy niya ay ang karaniwang pagtulog.
13 Apan si Jesus misulti mahitungod sa iya nga kamatayon: apan sila mihunahuna nga siya misulti mahitungod sa pagpahulay diha sa pagkatulog.
14 Then said Jesus unto them plainly, Lazarus is dead.
14 Kaya't pagkatapos ay maliwanag na sinabi sa kanila ni Jesus, "Namatay si Lazaro,
14 Unya si Jesus miingon ngadto kanila sa yano nga paagi, Si Lazaro patay na.
15 And I am glad for your sakes that I was not there, to the intent ye may believe; nevertheless let us go unto him.
15 at ikinagagalak ko alang-alang sa inyo na ako'y wala roon, upang kayo'y sumampalataya. Gayunma'y tayo na sa kanya."
15 Ug ako nagmaya tungod ug alang kaninyo nga ako wala didto, sa tuyo nga kamo makatoo; bisan pa niana mangadto kita ngadto kaniya.
16 Then said Thomas, which is called Didymus, unto his fellowdisciples, Let us also go, that we may die with him.
16 Si Tomas na tinatawag na Kambal ay nagsabi sa mga kapwa niya alagad, "Pumunta rin tayo upang mamatay na kasama niya."
16 Unya miingon si Tomas, nga gitawag og Didimo, ngadto sa iya nga mga isigkatinun-an, Kita usab mangadto, aron kita mangamatay uban kaniya.
17 Then when Jesus came, he found that he had lain in the grave four days already.
17 Kaya't nang dumating si Jesus, ay naratnan niyang apat na araw nang nakalibing si Lazaro.
17 Unya sa diha nga si Jesus miabot, iya nga nasayran nga siya upat na ka adlaw nga gipahiluna sa lubnganan.
18 Now Bethany was nigh unto Jerusalem, about fifteen furlongs off:
18 Ang Betania ay malapit sa Jerusalem, na may layong tatlong kilometro.
18 Karon ang Betania haduol ngadto sa Jerusalem, mga napulo ug lima ka estadyon ang kalay-on:
19 And many of the Jews came to Martha and Mary, to comfort them concerning their brother.
19 At maraming mga Judio ang pumunta kina Marta at Maria, upang sila'y aliwin dahil sa kanilang kapatid.
19 Ug daghan sa mga Judeo ang miadto ni Marta ug Maria, aron sa pag-alam-alam kanila mahitungod sa ilang lalaking igsoon.
20 Then Martha, as soon as she heard that Jesus was coming, went and met him: but Mary sat still in the house.
20 Nang marinig ni Marta na si Jesus ay dumarating, siya ay pumunta at sinalubong siya, samantalang si Maria ay naiwan sa bahay.
20 Unya si Marta, sa diha nga siya nakadungog nga si Jesus nagaabot, miadto ug mitagbo kaniya: apan si Maria mipabilin sa paglingkod diha sa balay.
21 Then said Martha unto Jesus, Lord, if thou hadst been here, my brother had not died.
21 Sinabi ni Marta kay Jesus, "Panginoon, kung narito ka sana hindi sana namatay ang kapatid ko.
21 Unya miingon si Marta ngadto ni Jesus, Ginoo, kon ikaw unta dinhi pa, ang akong lalaking igsoon wala unta namatay.
22 But I know, that even now, whatsoever thou wilt ask of God, God will give it thee.
22 Subalit kahit ngayon ay nalalaman ko, na anumang hingin mo sa Diyos ay ibibigay sa iyo ng Diyos."
22 Apan ako nahibalo, nga bisan karon, ang bisan unsa nga imong pangayoon sa Dios, ang Dios mohatag niini kanimo.
23 Jesus saith unto her, Thy brother shall rise again.
23 Sinabi sa kanya ni Jesus, "Muling mabubuhay ang iyong kapatid."
23 Si Jesus nagaingon ngadto kaniya, Ang imong lalaking igsoon mobangon pag-usab.
24 Martha saith unto him, I know that he shall rise again in the resurrection at the last day.
24 Sinabi ni Marta sa kanya, "Alam kong siya'y muling mabubuhay sa muling pagkabuhay sa huling araw."
24 Si Marta nagaingon ngadto kaniya, Ako nahibalo nga siya mobangon pag-usab diha sa pagkabanhaw sa kataposan nga adlaw.
25 Jesus said unto her, I am the resurrection, and the life: he that believeth in me, though he were dead, yet shall he live:
25 Sinabi sa kanya ni Jesus, "Ako ang muling pagkabuhay at ang buhay. Ang sumasampalataya sa akin, bagama't siya'y mamatay, ay mabubuhay.
25 Si Jesus miingon ngadto kaniya, Ako mao ang pagkabanhaw, ug ang kinabuhi: siya nga nagatoo kanako, bisan siya patay pa, apan siya mabuhi:
26 And whosoever liveth and believeth in me shall never die. Believest thou this?
26 At ang bawat nabubuhay at sumasampalataya sa akin ay hindi mamamatay magpakailanman. Pinaniniwalaan mo ba ito?"
26 Ug si bisan kinsa nga nagakinabuhi ug nagatoo kanako dili gayod mamatay. Nagtoo ba ikaw niini?
27 She saith unto him, Yea, Lord: I believe that thou art the Christ, the Son of God, which should come into the world.
27 Sinabi niya sa kanya, "Opo, Panginoon. Sumasampalataya ako na ikaw ang Cristo, ang Anak ng Diyos, ang siyang darating sa sanlibutan.
27 Siya nagaingon ngadto kaniya, Oo, Ginoo: ako nagtoo nga ikaw mao ang Cristo, ang Anak sa Dios, nga moanhi gayod sa kalibotan.
28 And when she had so said, she went her way, and called Mary her sister secretly, saying, The Master is come, and calleth for thee.
28 Nang masabi na niya ito ay umalis siya, at tinawag ang kapatid niyang si Maria at palihim na sinabi, "Ang Guro ay narito at tinatawag ka."
28 Ug sa diha nga siya nakasulti na sa ingon, siya miadto sa iyang dalan, ug sa tago mitawag ni Maria nga iyang igsoon, nga nagaingon, Ang Magtutudlo miabot, ug nagatawag alang kanimo.
29 As soon as she heard that, she arose quickly, and came unto him.
29 Nang marinig niya ito, dali-dali siyang tumayo at pumunta sa kanya.
29 Sa dihadiha nga iya kadtong nadunggan, siya mitindog sa walay langan, ug miadto ngadto kaniya.
30 Now Jesus was not yet come into the town, but was in that place where Martha met him.
30 (Hindi pa noon dumarating si Jesus sa nayon, kundi naroroon pa sa lugar kung saan siya sinalubong ni Marta.)
30 Karon si Jesus wala pa miabot ngadto sa lungsod, apan didto niana nga dapit diin si Marta mitagbo kaniya.
31 The Jews then which were with her in the house, and comforted her, when they saw Mary, that she rose up hastily and went out, followed her, saying, She goeth unto the grave to weep there.
31 Nakita ng mga Judio, na kanyang mga kasama sa bahay at umaaliw sa kanya, na si Maria ay dali-daling tumindig at lumabas. Sila ay sumunod sa kanya sa pag-aakalang pupunta siya sa libingan upang doo'y umiyak.
31 Unya ang mga Judeo nga uban kaniya sa balay, ug mialam-alam kaniya, sa diha nga sila nakakita ni Maria, nga siya mitindog nga nagdali ug migawas, misunod kaniya, nga nagaingon, Siya nagaadto ngadto sa lubnganan aron sa paghilak didto.
32 Then when Mary was come where Jesus was, and saw him, she fell down at his feet, saying unto him, Lord, if thou hadst been here, my brother had not died.
32 Pagdating ni Maria sa kinaroroonan ni Jesus, at nang makita siya ni Maria, lumuhod ito sa kanyang paanan, na sinasabi sa kanya, "Panginoon, kung ikaw sana'y narito, hindi sana namatay ang aking kapatid."
32 Unya sa diha nga si Maria miabot diin didto si Jesus, ug nakakita kaniya, siya mihapa sa iya nga tiilan, nga nagaingon ngadto kaniya, Ginoo, kon ikaw unta dinhi pa, ang akong igsoon wala unta namatay.
33 When Jesus therefore saw her weeping, and the Jews also weeping which came with her, he groaned in the spirit, and was troubled,
33 Kaya't nang makita ni Jesus na siya'y umiiyak, pati na ang mga Judiong dumating na kasama niya, siya ay nabagabag sa espiritu at nabahala,
33 Busa sa diha nga nakita ni Jesus siya nga nagahilak, ug ang mga Judeo nga miabot ubaan kaniya nga nagahilak usab, siya miagulo diha sa espirito, ug nasamok,
34 And said, Where have ye laid him? They said unto him, Lord, come and see.
34 at sinabi, "Saan ninyo siya inilagay?" Sinabi nila sa kanya, "Panginoon, halika at tingnan mo."
34 Ug miingon, Diin ba ninyo gipahimutang siya? Sila miingon ngadto kaniya, Ginoo, dali ug tan-awa.
35 Jesus wept.
35 Umiyak si Jesus.
35 Si Jesus mihilak.
36 Then said the Jews, Behold how he loved him!
36 Sinabi ng mga Judio, "Tingnan ninyo kung gaano ang pagmamahal niya sa kanya!"
36 Unya miingon ang mga Judeo, Tan-awa giunsa niya sa paghigugma siya!
37 And some of them said, Could not this man, which opened the eyes of the blind, have caused that even this man should not have died?
37 Subalit ang ilan sa kanila'y nagsabi, "Hindi ba siya na nagbukas ng mga mata ng bulag ay napigilan sana niya ang taong ito na mamatay?"
37 Ug ang pipila kanila miingon, Dili ba kining tawhana, nga miabli sa mga mata sa mga buta, makahimo nga bisan kining tawhana wala gayod unta mamatay?
38 Jesus therefore again groaning in himself cometh to the grave. It was a cave, and a stone lay upon it.
38 Si Jesus na lubhang nabagabag na muli ay pumunta sa libingan. Iyon ay isang yungib at mayroong isang batong nakatakip doon.
38 Busa si Jesus nga nagaagulo pag-usab diha sa iyang kaugalingon nagaadto sa lubnganan. Kini usa ka langob, ug usa ka bato ang gitabon niini.
39 Jesus said, Take ye away the stone. Martha, the sister of him that was dead, saith unto him, Lord, by this time he stinketh: for he hath been dead four days.
39 Sinabi ni Jesus, "Alisin ninyo ang bato." Si Marta, na kapatid ng namatay, ay nagsabi sa kanya, "Panginoon, nangangamoy na siya ngayon, sapagkat apat na araw na siyang patay."
39 Si Jesus miingon, Kuhaa ninyo ang bato. Si Marta, ang babayeng igsoon niya nga namatay, nagaingon ngadto kaniya, Ginoo, niining panahona siya nanimaho na: kay siya patay na sulod sa upat na ka adlaw.
40 Jesus saith unto her, Said I not unto thee, that, if thou wouldest believe, thou shouldest see the glory of God?
40 Sinabi sa kanya ni Jesus, "Hindi ba sinabi ko sa iyo, na kung ikaw ay sasampalataya, ay makikita mo ang kaluwalhatian ng Diyos?"
40 Si Jesus nagaingon ngadto kaniya, Wala ba ako miingon nganha kanimo, nga, kon ikaw motoo, imo gayod nga makita ang himaya sa Dios?
41 Then they took away the stone from the place where the dead was laid. And Jesus lifted up his eyes, and said, Father, I thank thee that thou hast heard me.
41 Kaya't inalis nila ang bato. Tumingin si Jesus sa itaas at sinabi, "Ama, nagpapasalamat ako sa iyo na ako'y iyong pinakinggan.
41 Unya sila mikuha sa bato gikan sa dapit diin ang patay gipahimutang. Ug si Jesus miyahat sa iyang mga mata, ug miingon, Amahan, ako nagpasalamat kanimo nga ikaw naminaw kanako.
42 And I knew that thou hearest me always: but because of the people which stand by I said it, that they may believe that thou hast sent me.
42 alam kong ako'y lagi mong pinapakinggan. Ngunit ito'y sinabi ko alang-alang sa maraming taong nasa palibot, upang sila'y sumampalataya na ako ay sinugo mo."
42 Ug ako nasayod nga ikaw nagpaminaw kanako sa kanunay: apan tungod sa katawhan nga nanagtindog sa duol ako miingon niini, aron sila makatoo nga ikaw mipadala kanako.
43 And when he thus had spoken, he cried with a loud voice, Lazarus, come forth.
43 nang masabi niya ang mga ito ay sumigaw siya ng malakas na tinig, "Lazaro, lumabas ka!"
43 Ug sa diha nga siya misulti na sa ingon, siya misinggit uban sa makusog nga tingog, Lazaro, gawas.
44 And he that was dead came forth, bound hand and foot with graveclothes: and his face was bound about with a napkin. Jesus saith unto them, Loose him, and let him go.
44 Ang taong namatay ay lumabas, na ang mga kamay at mga paa ay natatalian ng mga telang panlibing, at ang kanyang mukha ay may balot na tela. Sinabi sa kanila ni Jesus, "Siya'y inyong kalagan, at hayaan ninyong makaalis."
44 Ug siya nga namatay migawas, nga ginapos ang kamot ug tiil pinaagi sa panglubong nga mga panapton: ug ang iyang nawong gibugkosan og panyo. Si Jesus nagaingon ngadto kanila, Badbari siya, ug tugoti siya nga molakaw.
45 Then many of the Jews which came to Mary, and had seen the things which Jesus did, believed on him.
45 Kaya't marami sa mga Judio na sumama kay Maria at nakakita ng ginawa niya ang sumampalataya sa kanya.
45 Unya daghan sa mga Judeo nga miadto ngadto ni Maria, ug nakakita sa mga butang nga gihimo ni Jesus, nanagtoo kaniya.
46 But some of them went their ways to the Pharisees, and told them what things Jesus had done.
46 Subalit ang ilan sa kanila ay pumunta sa mga Fariseo, at sinabi sa kanila ang mga bagay na ginawa ni Jesus.
46 Apan ang pipila kanila miadto sa ilang mga dalan ngadto sa mga Fariseo, ug misulti kanila unsa ang mga butang nga gihimo ni Jesus.
47 Then gathered the chief priests and the Pharisees a council, and said, What do we? for this man doeth many miracles.
47 Kaya't ang mga punong pari at ang mga Fariseo ay nagpatawag ng pagpupulong at sinabi, "Ano ang gagawin natin? Ang taong ito'y gumagawa ng maraming tanda.
47 Unya gitigom sa pangulong mga pari ug sa mga Fariseo ang usa ka konseho, ug miingon, Unsa ang himoon nato? kay kining tawhana nagahimo og daghang mga milagro.
48 If we let him thus alone, all men will believe on him: and the Romans shall come and take away both our place and nation.
48 Kung siya'y ating pabayaan ng ganito, ang lahat ng mga tao ay maniniwala sa kanya. Darating ang mga Romano at wawasakin ang ating Templo' at ang ating bansa."
48 Kon ato siya nga pasagdan, ang tanang tawo motoo kaniya: ug ang mga Romano moanhi ug moilog sa atong dapit ug nasod.
49 And one of them, named Caiaphas, being the high priest that same year, said unto them, Ye know nothing at all,
49 Ngunit ang isa sa kanila, si Caifas na pinakapunong pari nang panahong iyon ay nagsabi sa kanila, "Wala talaga kayong nalalaman.
49 Ug usa kanila, nga ginganlan og Caifas, ingon nga labawng pari nianang maong tuig, miingon ngadto kanila, Kamo walay nahibaloan nga bisan unsa,
50 Nor consider that it is expedient for us, that one man should die for the people, and that the whole nation perish not.
50 Hindi ba ninyo nauunawaan na mas mabuti para sa inyo na ang isang tao ay mamatay alang-alang sa bayan, kaysa mapahamak ang buong bansa?"
50 Ni naghunahuna nga kini mapuslanon alang kanato, nga ang usa ka tawo mamatay gayod alang sa katawhan, ug aron ang tibuok nasod dili malaglag.
51 And this spake he not of himself: but being high priest that year, he prophesied that Jesus should die for that nation;
51 Hindi niya ito sinabi mula sa kanyang sarili, kundi bilang pinakapunong pari nang panahong iyon siya'y nagpropesiya na si Jesus ay mamamatay para sa bansa;
51 Ug kini gisulti niya dili sa iyang kaugalingon: apan ingon nga labawng pari nianang tuiga, siya mitagna nga si Jesus kinahanglang mamatay alang niana nga nasod;
52 And not for that nation only, but that also he should gather together in one the children of God that were scattered abroad.
52 at hindi para sa bansa lamang, kundi upang tipunin niya sa iisa ang mga anak ng Diyos na nagkahiwa-hiwalay.
52 Ug dili alang niana nga nasod lamang, apan nga siya gayod usab magatigom sa paghiusa sa mga anak sa Dios nga nagkatibulaag sa halayo.
53 Then from that day forth they took counsel together for to put him to death.
53 Kaya't mula nang araw na iyon ay binalak nilang siya'y patayin.
53 Unya gikan nianang adlawa sila naghiusa sa pagsabot aron sa pagpapatay kaniya.
54 Jesus therefore walked no more openly among the Jews; but went thence unto a country near to the wilderness, into a city called Ephraim, and there continued with his disciples.
54 Mula noon, si Jesus ay hindi na naglalakad nang hayagan sa gitna ng mga Judio, kundi pumunta siya sa lupaing malapit sa ilang, sa isang bayan na tinatawag na Efraim. Siya'y nanirahan doon kasama ng mga alagad.
54 Busa si Jesus wala na maglakaw sa dayag taliwala sa mga Judeo; apan miadto gikan niana nga dapit ngadto sa usa ka dapit duol sa kamingawan, ngadto sa usa ka syudad nga gitawag og Efraim, ug didto nagpabilin uban sa iyang mga tinun-an.
55 And the Jews' passover was nigh at hand: and many went out of the country up to Jerusalem before the passover, to purify themselves.
55 Ang Paskuwa nga ng mga Judio ay malapit na, at maraming umahon tungo sa Jerusalem mula sa lupaing iyon bago magpaskuwa, upang linisin ang kanilang mga sarili.
55 Ug ang pagsaylo sa mga Judeo haduol na: ug daghan ang nanungas gikan sa banika ngadto sa Jerusalem sa wala pa ang pagsaylo, aron sa pagputli sa ilang mga kaugalingon.
56 Then sought they for Jesus, and spake among themselves, as they stood in the temple, What think ye, that he will not come to the feast?
56 Hinahanap nila si Jesus, at sinasabi sa isa't isa habang nakatayo sila sa templo, "Ano sa palagay ninyo? Hindi kaya siya pupunta sa pista?"
56 Unya nangita sila ni Jesus, ug misulti diha sa ilang mga kaugalingon, samtang sila nanagtindog didto sa templo, Unsa ang hunahuna ninyo, nga siya dili moanhi sa pista?
57 Now both the chief priests and the Pharisees had given a commandment, that, if any man knew where he were, he should shew it, that they might take him.
57 Ang mga punong pari at ang mga Fariseo ay nag-utos na sinumang nakakaalam ng kinaroroonan ni Jesus ay dapat ipagbigay-alam sa kanila upang siya'y kanilang madakip.
57 Karon ang pangulong mga pari ug mga Fariseo nakahatag og usa ka sugo, nga, kon si bisan kinsa nga tawo nga nahibalo hain siya, siya kinahanglan mopakita niini, aron sila modakop kaniya.
1 Noon ay mayroong isang tao na maysakit, si Lazaro na taga-Betania, ang nayon nina Maria at Marta na kanyang mga kapatid.
1 Karon ang usa ka tawo nga nagsakit, nga ginganlan og Lazaro, taga-Betania, ang lungsod ni Maria ug sa iyang babayeng igsoon nga si Marta.
2 (It was that Mary which anointed the Lord with ointment, and wiped his feet with her hair, whose brother Lazarus was sick.)
2 Si Maria ang siyang nagbuhos sa Panginoon ng pabango, at pinunasan ang mga paa nito ng kanyang buhok. Ang kanyang kapatid na si Lazaro ay may sakit.
2 (Kini mao kadtong Maria nga midihog sa Ginoo ginamit ang pahumot nga haplas, ug mipahid sa iyang mga tiil ginamit ang iyang buhok, kang kinsang lalaking igsoon nga si Lazaro nagsakit.)
3 Therefore his sisters sent unto him, saying, Lord, behold, he whom thou lovest is sick.
3 Kaya't ang magkapatid na babae ay nagbalita kay Jesus, "Panginoon, siya na iyong minamahal ay may sakit."
3 Busa ang iyang babayeng mga igsoon mipasugo ngadto kaniya, nga nagaingon, Ginoo, tan-awa, siya kinsa imo nga gihigugma nagsakit.
4 When Jesus heard that, he said, This sickness is not unto death, but for the glory of God, that the Son of God might be glorified thereby.
4 Ngunit nang ito ay marinig ni Jesus ay sinabi niya, "Ang sakit na ito'y hindi tungo sa kamatayan, kundi para sa ikaluluwalhati ng Diyos, upang ang Anak ng Diyos ay luwalhatiin sa pamamagitan nito."
4 Sa diha nga si Jesus nakadungog niana, siya miingon, Kini nga sakit dili ngadto sa kamatayon, apan alang sa kahimayaan sa Dios, aron ang Anak sa Dios mahimaya pinaagi niini.
5 Now Jesus loved Martha, and her sister, and Lazarus.
5 Mahal nga ni Jesus si Marta, at ang kanyang kapatid na babae, at si Lazaro.
5 Karon si Jesus nahigugma ni Marta, ug sa iyang babayeng igsoon, ug ni Lazaro.
6 When he had heard therefore that he was sick, he abode two days still in the same place where he was.
6 Nang mabalitaan niya na si Lazaro ay may sakit, siya'y nanatili ng dalawang araw pa sa dating lugar na kinaroroonan niya.
6 Busa sa diha nga siya nakadungog nga siya nagsakit, siya mipabilin og duha pa ka adlaw diha sa sama nga dapit diin didto siya.
7 Then after that saith he to his disciples, Let us go into Judaea again.
7 Pagkatapos nito ay sinabi niya sa mga alagad, "Pumunta tayong muli sa Judea."
7 Unya human niana nagaingon siya ngadto sa iyang mga tinun-an, Mangadto kita ngadto sa Judea pag-usab.
8 His disciples say unto him, Master, the Jews of late sought to stone thee; and goest thou thither again?
8 Sinabi sa kanya ng mga alagad, "Rabi, ngayo'y pinagsisikapan kang batuhin ng mga Judio, at muli kang pupunta roon?"
8 Ang iyang mga tinun-an nag-ingon ngadto kaniya, Magtutudlo, ang mga Judeo niining ulahi naningkamot sa pagbato kanimo; ug moadto ba ikaw didto pag-usab?
9 Jesus answered, Are there not twelve hours in the day? If any man walk in the day, he stumbleth not, because he seeth the light of this world.
9 Sumagot si Jesus, "Hindi ba ang maghapon ay may labindalawang oras? Ang lumalakad samantalang araw ay hindi natitisod, sapagkat nakikita niya ang ilaw ng sanlibutang ito.
9 Si Jesus mitubag, Dili ba adunay napulo ug duha ka takna diha sa adlawan? Kon si bisan kinsa nga tawo maglakaw diha sa adlawan, siya dili mapandol, tungod kay siya nakakita sa kahayag niini nga kalibotan.
10 But if a man walk in the night, he stumbleth, because there is no light in him.
10 Ngunit ang taong lumalakad samantalang gabi ay natitisod, sapagkat wala sa kanya ang ilaw.
10 Apan kon ang usa ka tawo maglakaw diha sa kagabhion, siya mapandol, tungod kay walay kahayag diha kaniya.
11 These things said he: and after that he saith unto them, Our friend Lazarus sleepeth; but I go, that I may awake him out of sleep.
11 Pagkatapos nito'y sinabi niya sa kanila, "Si Lazaro na ating kaibigan ay natutulog, ngunit ako'y pupunta roon, upang gisingin siya."
11 Kini nga mga butang gisulti niya: ug human niana siya nagaingon ngadto kanila, Ang atong higala nga si Lazaro nagakatulog; apan ako moadto, aron nga ako makapukaw kaniya gikan sa pagkatulog.
12 Then said his disciples, Lord, if he sleep, he shall do well.
12 Sinabi ng mga alagad sa kanya, "Panginoon, kung siya'y natutulog, siya'y gagaling."
12 Unya miingon ang iya nga mga tinun-an, Ginoo, kon siya natulog, siya mamaayo.
13 Howbeit Jesus spake of his death: but they thought that he had spoken of taking of rest in sleep.
13 Subalit ang sinasabi ni Jesus ay tungkol sa pagkamatay ni Lazaro, subalit inakala nila na ang tinutukoy niya ay ang karaniwang pagtulog.
13 Apan si Jesus misulti mahitungod sa iya nga kamatayon: apan sila mihunahuna nga siya misulti mahitungod sa pagpahulay diha sa pagkatulog.
14 Then said Jesus unto them plainly, Lazarus is dead.
14 Kaya't pagkatapos ay maliwanag na sinabi sa kanila ni Jesus, "Namatay si Lazaro,
14 Unya si Jesus miingon ngadto kanila sa yano nga paagi, Si Lazaro patay na.
15 And I am glad for your sakes that I was not there, to the intent ye may believe; nevertheless let us go unto him.
15 at ikinagagalak ko alang-alang sa inyo na ako'y wala roon, upang kayo'y sumampalataya. Gayunma'y tayo na sa kanya."
15 Ug ako nagmaya tungod ug alang kaninyo nga ako wala didto, sa tuyo nga kamo makatoo; bisan pa niana mangadto kita ngadto kaniya.
16 Then said Thomas, which is called Didymus, unto his fellowdisciples, Let us also go, that we may die with him.
16 Si Tomas na tinatawag na Kambal ay nagsabi sa mga kapwa niya alagad, "Pumunta rin tayo upang mamatay na kasama niya."
16 Unya miingon si Tomas, nga gitawag og Didimo, ngadto sa iya nga mga isigkatinun-an, Kita usab mangadto, aron kita mangamatay uban kaniya.
17 Then when Jesus came, he found that he had lain in the grave four days already.
17 Kaya't nang dumating si Jesus, ay naratnan niyang apat na araw nang nakalibing si Lazaro.
17 Unya sa diha nga si Jesus miabot, iya nga nasayran nga siya upat na ka adlaw nga gipahiluna sa lubnganan.
18 Now Bethany was nigh unto Jerusalem, about fifteen furlongs off:
18 Ang Betania ay malapit sa Jerusalem, na may layong tatlong kilometro.
18 Karon ang Betania haduol ngadto sa Jerusalem, mga napulo ug lima ka estadyon ang kalay-on:
19 And many of the Jews came to Martha and Mary, to comfort them concerning their brother.
19 At maraming mga Judio ang pumunta kina Marta at Maria, upang sila'y aliwin dahil sa kanilang kapatid.
19 Ug daghan sa mga Judeo ang miadto ni Marta ug Maria, aron sa pag-alam-alam kanila mahitungod sa ilang lalaking igsoon.
20 Then Martha, as soon as she heard that Jesus was coming, went and met him: but Mary sat still in the house.
20 Nang marinig ni Marta na si Jesus ay dumarating, siya ay pumunta at sinalubong siya, samantalang si Maria ay naiwan sa bahay.
20 Unya si Marta, sa diha nga siya nakadungog nga si Jesus nagaabot, miadto ug mitagbo kaniya: apan si Maria mipabilin sa paglingkod diha sa balay.
21 Then said Martha unto Jesus, Lord, if thou hadst been here, my brother had not died.
21 Sinabi ni Marta kay Jesus, "Panginoon, kung narito ka sana hindi sana namatay ang kapatid ko.
21 Unya miingon si Marta ngadto ni Jesus, Ginoo, kon ikaw unta dinhi pa, ang akong lalaking igsoon wala unta namatay.
22 But I know, that even now, whatsoever thou wilt ask of God, God will give it thee.
22 Subalit kahit ngayon ay nalalaman ko, na anumang hingin mo sa Diyos ay ibibigay sa iyo ng Diyos."
22 Apan ako nahibalo, nga bisan karon, ang bisan unsa nga imong pangayoon sa Dios, ang Dios mohatag niini kanimo.
23 Jesus saith unto her, Thy brother shall rise again.
23 Sinabi sa kanya ni Jesus, "Muling mabubuhay ang iyong kapatid."
23 Si Jesus nagaingon ngadto kaniya, Ang imong lalaking igsoon mobangon pag-usab.
24 Martha saith unto him, I know that he shall rise again in the resurrection at the last day.
24 Sinabi ni Marta sa kanya, "Alam kong siya'y muling mabubuhay sa muling pagkabuhay sa huling araw."
24 Si Marta nagaingon ngadto kaniya, Ako nahibalo nga siya mobangon pag-usab diha sa pagkabanhaw sa kataposan nga adlaw.
25 Jesus said unto her, I am the resurrection, and the life: he that believeth in me, though he were dead, yet shall he live:
25 Sinabi sa kanya ni Jesus, "Ako ang muling pagkabuhay at ang buhay. Ang sumasampalataya sa akin, bagama't siya'y mamatay, ay mabubuhay.
25 Si Jesus miingon ngadto kaniya, Ako mao ang pagkabanhaw, ug ang kinabuhi: siya nga nagatoo kanako, bisan siya patay pa, apan siya mabuhi:
26 And whosoever liveth and believeth in me shall never die. Believest thou this?
26 At ang bawat nabubuhay at sumasampalataya sa akin ay hindi mamamatay magpakailanman. Pinaniniwalaan mo ba ito?"
26 Ug si bisan kinsa nga nagakinabuhi ug nagatoo kanako dili gayod mamatay. Nagtoo ba ikaw niini?
27 She saith unto him, Yea, Lord: I believe that thou art the Christ, the Son of God, which should come into the world.
27 Sinabi niya sa kanya, "Opo, Panginoon. Sumasampalataya ako na ikaw ang Cristo, ang Anak ng Diyos, ang siyang darating sa sanlibutan.
27 Siya nagaingon ngadto kaniya, Oo, Ginoo: ako nagtoo nga ikaw mao ang Cristo, ang Anak sa Dios, nga moanhi gayod sa kalibotan.
28 And when she had so said, she went her way, and called Mary her sister secretly, saying, The Master is come, and calleth for thee.
28 Nang masabi na niya ito ay umalis siya, at tinawag ang kapatid niyang si Maria at palihim na sinabi, "Ang Guro ay narito at tinatawag ka."
28 Ug sa diha nga siya nakasulti na sa ingon, siya miadto sa iyang dalan, ug sa tago mitawag ni Maria nga iyang igsoon, nga nagaingon, Ang Magtutudlo miabot, ug nagatawag alang kanimo.
29 As soon as she heard that, she arose quickly, and came unto him.
29 Nang marinig niya ito, dali-dali siyang tumayo at pumunta sa kanya.
29 Sa dihadiha nga iya kadtong nadunggan, siya mitindog sa walay langan, ug miadto ngadto kaniya.
30 Now Jesus was not yet come into the town, but was in that place where Martha met him.
30 (Hindi pa noon dumarating si Jesus sa nayon, kundi naroroon pa sa lugar kung saan siya sinalubong ni Marta.)
30 Karon si Jesus wala pa miabot ngadto sa lungsod, apan didto niana nga dapit diin si Marta mitagbo kaniya.
31 The Jews then which were with her in the house, and comforted her, when they saw Mary, that she rose up hastily and went out, followed her, saying, She goeth unto the grave to weep there.
31 Nakita ng mga Judio, na kanyang mga kasama sa bahay at umaaliw sa kanya, na si Maria ay dali-daling tumindig at lumabas. Sila ay sumunod sa kanya sa pag-aakalang pupunta siya sa libingan upang doo'y umiyak.
31 Unya ang mga Judeo nga uban kaniya sa balay, ug mialam-alam kaniya, sa diha nga sila nakakita ni Maria, nga siya mitindog nga nagdali ug migawas, misunod kaniya, nga nagaingon, Siya nagaadto ngadto sa lubnganan aron sa paghilak didto.
32 Then when Mary was come where Jesus was, and saw him, she fell down at his feet, saying unto him, Lord, if thou hadst been here, my brother had not died.
32 Pagdating ni Maria sa kinaroroonan ni Jesus, at nang makita siya ni Maria, lumuhod ito sa kanyang paanan, na sinasabi sa kanya, "Panginoon, kung ikaw sana'y narito, hindi sana namatay ang aking kapatid."
32 Unya sa diha nga si Maria miabot diin didto si Jesus, ug nakakita kaniya, siya mihapa sa iya nga tiilan, nga nagaingon ngadto kaniya, Ginoo, kon ikaw unta dinhi pa, ang akong igsoon wala unta namatay.
33 When Jesus therefore saw her weeping, and the Jews also weeping which came with her, he groaned in the spirit, and was troubled,
33 Kaya't nang makita ni Jesus na siya'y umiiyak, pati na ang mga Judiong dumating na kasama niya, siya ay nabagabag sa espiritu at nabahala,
33 Busa sa diha nga nakita ni Jesus siya nga nagahilak, ug ang mga Judeo nga miabot ubaan kaniya nga nagahilak usab, siya miagulo diha sa espirito, ug nasamok,
34 And said, Where have ye laid him? They said unto him, Lord, come and see.
34 at sinabi, "Saan ninyo siya inilagay?" Sinabi nila sa kanya, "Panginoon, halika at tingnan mo."
34 Ug miingon, Diin ba ninyo gipahimutang siya? Sila miingon ngadto kaniya, Ginoo, dali ug tan-awa.
35 Jesus wept.
35 Umiyak si Jesus.
35 Si Jesus mihilak.
36 Then said the Jews, Behold how he loved him!
36 Sinabi ng mga Judio, "Tingnan ninyo kung gaano ang pagmamahal niya sa kanya!"
36 Unya miingon ang mga Judeo, Tan-awa giunsa niya sa paghigugma siya!
37 And some of them said, Could not this man, which opened the eyes of the blind, have caused that even this man should not have died?
37 Subalit ang ilan sa kanila'y nagsabi, "Hindi ba siya na nagbukas ng mga mata ng bulag ay napigilan sana niya ang taong ito na mamatay?"
37 Ug ang pipila kanila miingon, Dili ba kining tawhana, nga miabli sa mga mata sa mga buta, makahimo nga bisan kining tawhana wala gayod unta mamatay?
38 Jesus therefore again groaning in himself cometh to the grave. It was a cave, and a stone lay upon it.
38 Si Jesus na lubhang nabagabag na muli ay pumunta sa libingan. Iyon ay isang yungib at mayroong isang batong nakatakip doon.
38 Busa si Jesus nga nagaagulo pag-usab diha sa iyang kaugalingon nagaadto sa lubnganan. Kini usa ka langob, ug usa ka bato ang gitabon niini.
39 Jesus said, Take ye away the stone. Martha, the sister of him that was dead, saith unto him, Lord, by this time he stinketh: for he hath been dead four days.
39 Sinabi ni Jesus, "Alisin ninyo ang bato." Si Marta, na kapatid ng namatay, ay nagsabi sa kanya, "Panginoon, nangangamoy na siya ngayon, sapagkat apat na araw na siyang patay."
39 Si Jesus miingon, Kuhaa ninyo ang bato. Si Marta, ang babayeng igsoon niya nga namatay, nagaingon ngadto kaniya, Ginoo, niining panahona siya nanimaho na: kay siya patay na sulod sa upat na ka adlaw.
40 Jesus saith unto her, Said I not unto thee, that, if thou wouldest believe, thou shouldest see the glory of God?
40 Sinabi sa kanya ni Jesus, "Hindi ba sinabi ko sa iyo, na kung ikaw ay sasampalataya, ay makikita mo ang kaluwalhatian ng Diyos?"
40 Si Jesus nagaingon ngadto kaniya, Wala ba ako miingon nganha kanimo, nga, kon ikaw motoo, imo gayod nga makita ang himaya sa Dios?
41 Then they took away the stone from the place where the dead was laid. And Jesus lifted up his eyes, and said, Father, I thank thee that thou hast heard me.
41 Kaya't inalis nila ang bato. Tumingin si Jesus sa itaas at sinabi, "Ama, nagpapasalamat ako sa iyo na ako'y iyong pinakinggan.
41 Unya sila mikuha sa bato gikan sa dapit diin ang patay gipahimutang. Ug si Jesus miyahat sa iyang mga mata, ug miingon, Amahan, ako nagpasalamat kanimo nga ikaw naminaw kanako.
42 And I knew that thou hearest me always: but because of the people which stand by I said it, that they may believe that thou hast sent me.
42 alam kong ako'y lagi mong pinapakinggan. Ngunit ito'y sinabi ko alang-alang sa maraming taong nasa palibot, upang sila'y sumampalataya na ako ay sinugo mo."
42 Ug ako nasayod nga ikaw nagpaminaw kanako sa kanunay: apan tungod sa katawhan nga nanagtindog sa duol ako miingon niini, aron sila makatoo nga ikaw mipadala kanako.
43 And when he thus had spoken, he cried with a loud voice, Lazarus, come forth.
43 nang masabi niya ang mga ito ay sumigaw siya ng malakas na tinig, "Lazaro, lumabas ka!"
43 Ug sa diha nga siya misulti na sa ingon, siya misinggit uban sa makusog nga tingog, Lazaro, gawas.
44 And he that was dead came forth, bound hand and foot with graveclothes: and his face was bound about with a napkin. Jesus saith unto them, Loose him, and let him go.
44 Ang taong namatay ay lumabas, na ang mga kamay at mga paa ay natatalian ng mga telang panlibing, at ang kanyang mukha ay may balot na tela. Sinabi sa kanila ni Jesus, "Siya'y inyong kalagan, at hayaan ninyong makaalis."
44 Ug siya nga namatay migawas, nga ginapos ang kamot ug tiil pinaagi sa panglubong nga mga panapton: ug ang iyang nawong gibugkosan og panyo. Si Jesus nagaingon ngadto kanila, Badbari siya, ug tugoti siya nga molakaw.
45 Then many of the Jews which came to Mary, and had seen the things which Jesus did, believed on him.
45 Kaya't marami sa mga Judio na sumama kay Maria at nakakita ng ginawa niya ang sumampalataya sa kanya.
45 Unya daghan sa mga Judeo nga miadto ngadto ni Maria, ug nakakita sa mga butang nga gihimo ni Jesus, nanagtoo kaniya.
46 But some of them went their ways to the Pharisees, and told them what things Jesus had done.
46 Subalit ang ilan sa kanila ay pumunta sa mga Fariseo, at sinabi sa kanila ang mga bagay na ginawa ni Jesus.
46 Apan ang pipila kanila miadto sa ilang mga dalan ngadto sa mga Fariseo, ug misulti kanila unsa ang mga butang nga gihimo ni Jesus.
47 Then gathered the chief priests and the Pharisees a council, and said, What do we? for this man doeth many miracles.
47 Kaya't ang mga punong pari at ang mga Fariseo ay nagpatawag ng pagpupulong at sinabi, "Ano ang gagawin natin? Ang taong ito'y gumagawa ng maraming tanda.
47 Unya gitigom sa pangulong mga pari ug sa mga Fariseo ang usa ka konseho, ug miingon, Unsa ang himoon nato? kay kining tawhana nagahimo og daghang mga milagro.
48 If we let him thus alone, all men will believe on him: and the Romans shall come and take away both our place and nation.
48 Kung siya'y ating pabayaan ng ganito, ang lahat ng mga tao ay maniniwala sa kanya. Darating ang mga Romano at wawasakin ang ating Templo' at ang ating bansa."
48 Kon ato siya nga pasagdan, ang tanang tawo motoo kaniya: ug ang mga Romano moanhi ug moilog sa atong dapit ug nasod.
49 And one of them, named Caiaphas, being the high priest that same year, said unto them, Ye know nothing at all,
49 Ngunit ang isa sa kanila, si Caifas na pinakapunong pari nang panahong iyon ay nagsabi sa kanila, "Wala talaga kayong nalalaman.
49 Ug usa kanila, nga ginganlan og Caifas, ingon nga labawng pari nianang maong tuig, miingon ngadto kanila, Kamo walay nahibaloan nga bisan unsa,
50 Nor consider that it is expedient for us, that one man should die for the people, and that the whole nation perish not.
50 Hindi ba ninyo nauunawaan na mas mabuti para sa inyo na ang isang tao ay mamatay alang-alang sa bayan, kaysa mapahamak ang buong bansa?"
50 Ni naghunahuna nga kini mapuslanon alang kanato, nga ang usa ka tawo mamatay gayod alang sa katawhan, ug aron ang tibuok nasod dili malaglag.
51 And this spake he not of himself: but being high priest that year, he prophesied that Jesus should die for that nation;
51 Hindi niya ito sinabi mula sa kanyang sarili, kundi bilang pinakapunong pari nang panahong iyon siya'y nagpropesiya na si Jesus ay mamamatay para sa bansa;
51 Ug kini gisulti niya dili sa iyang kaugalingon: apan ingon nga labawng pari nianang tuiga, siya mitagna nga si Jesus kinahanglang mamatay alang niana nga nasod;
52 And not for that nation only, but that also he should gather together in one the children of God that were scattered abroad.
52 at hindi para sa bansa lamang, kundi upang tipunin niya sa iisa ang mga anak ng Diyos na nagkahiwa-hiwalay.
52 Ug dili alang niana nga nasod lamang, apan nga siya gayod usab magatigom sa paghiusa sa mga anak sa Dios nga nagkatibulaag sa halayo.
53 Then from that day forth they took counsel together for to put him to death.
53 Kaya't mula nang araw na iyon ay binalak nilang siya'y patayin.
53 Unya gikan nianang adlawa sila naghiusa sa pagsabot aron sa pagpapatay kaniya.
54 Jesus therefore walked no more openly among the Jews; but went thence unto a country near to the wilderness, into a city called Ephraim, and there continued with his disciples.
54 Mula noon, si Jesus ay hindi na naglalakad nang hayagan sa gitna ng mga Judio, kundi pumunta siya sa lupaing malapit sa ilang, sa isang bayan na tinatawag na Efraim. Siya'y nanirahan doon kasama ng mga alagad.
54 Busa si Jesus wala na maglakaw sa dayag taliwala sa mga Judeo; apan miadto gikan niana nga dapit ngadto sa usa ka dapit duol sa kamingawan, ngadto sa usa ka syudad nga gitawag og Efraim, ug didto nagpabilin uban sa iyang mga tinun-an.
55 And the Jews' passover was nigh at hand: and many went out of the country up to Jerusalem before the passover, to purify themselves.
55 Ang Paskuwa nga ng mga Judio ay malapit na, at maraming umahon tungo sa Jerusalem mula sa lupaing iyon bago magpaskuwa, upang linisin ang kanilang mga sarili.
55 Ug ang pagsaylo sa mga Judeo haduol na: ug daghan ang nanungas gikan sa banika ngadto sa Jerusalem sa wala pa ang pagsaylo, aron sa pagputli sa ilang mga kaugalingon.
56 Then sought they for Jesus, and spake among themselves, as they stood in the temple, What think ye, that he will not come to the feast?
56 Hinahanap nila si Jesus, at sinasabi sa isa't isa habang nakatayo sila sa templo, "Ano sa palagay ninyo? Hindi kaya siya pupunta sa pista?"
56 Unya nangita sila ni Jesus, ug misulti diha sa ilang mga kaugalingon, samtang sila nanagtindog didto sa templo, Unsa ang hunahuna ninyo, nga siya dili moanhi sa pista?
57 Now both the chief priests and the Pharisees had given a commandment, that, if any man knew where he were, he should shew it, that they might take him.
57 Ang mga punong pari at ang mga Fariseo ay nag-utos na sinumang nakakaalam ng kinaroroonan ni Jesus ay dapat ipagbigay-alam sa kanila upang siya'y kanilang madakip.
57 Karon ang pangulong mga pari ug mga Fariseo nakahatag og usa ka sugo, nga, kon si bisan kinsa nga tawo nga nahibalo hain siya, siya kinahanglan mopakita niini, aron sila modakop kaniya.
PREVIOUS
NEXT
No comments:
Post a Comment